داستان
کتاب های زیادی در مورد داستان و ساختار آن از یونان باستان تاکنون نوشته شده است. ساختار ماهی گونه یک داستان هنوز هم همان است که ارسطو گفته. شروع٬ متن و پایان.
(ژانر جدیدی که می تواند بی سر و ته باشد و یا بدون متن ار این قاعده جدا است.)

یکی از ساده ترین تعریف های داستان:
داستان یک سفر است در طول یک خط زمانی. یعنی از جايی شروع و به جائي ختم می شود.
بیش از ۹۰٪ در صد داستان ها در یک سفر اتفاق می افتند. یعنی قهرمان به شکلی از خانه بیرون می آید و در خارج از خانه حرکت می کند و در سفر است تا دوباره به خانه برگردد. پس داستان یا می تواند: خانه ٬ سفر٬ خانه باشد.
و یا داستان می تواند : خانه٬ سفر و در سفر باشد. یعنی قهرمان دیگر به خانه باز نمی گردد و در سفر خانه ای دیگر می یابد.
و نوع سوم آن: سفر٬ سفر ٬سفر . داستان در سفر شروع و در سفر تمام می شود.

نه فقط خود داستان در حقیقت یک سفر است بیش از ۹۰٪ داستان ها و افسانه های ملل در جریان یک سفر اتفاق می افتند که می توان برای نمونه از سند باد و دان کیشت نام برد. باقی ده درصد یا در مورد غذا است و یا داستان های عشقی و موضوع های دیگر.

ساختار ماهی ارسطوئی در فیلم های کلاسیک هالیوود.
۴۰ دقیقه اول قیلم و یا کله ماهی. با جهانی که قرار است به مخاطره بیفتاد و کارکتر های آن آشنا می شویم.
۴۰ دقیقه دوم فیلم و یا بدن ماهی٬ قهرمان داستان باید سعی کند که جهان با به شکل نورمال اولیه خود برگرداند و لی یا هنوز آماده نیست و یا با پیدا کردن متحدین و دوستانی و یا با بالا بردن دانش خود را آماده می کند.
۴۰ دقیقه پایان فیلم دم ماهی. قهرمان داستان که حالا تغییر شخصیت داده است و عاقل تر شده و متحدینی دارد به جنگ دشمن می رود و جهان را به شکل نخست خود باز می گرداند.

چنانکه ارسطو می گفت داستان مثل ماهی دارای یک کله و یک بدن و یک دم می باشد.

نظریات مدرن در ساختار داستان با ارسطو هیچ مشگلی ندارند ولی مدل وی را به اجزای کوچکتری تقسیم کرده اند. و دیگر ممکن است که وقایع مثل اعداد ریاضی پشت سر هم چنان که در واقعیت می افتد نباشد و یک داستان از کله تا دم به جای کله می تواند از دم آن و یا هز جای دیگر داستان شروع شود ولی طبق یک برنامه ریزی دقیق که این دراما در داستان است که جای صحنه را تعیین می کند. خواننده یک داستان خوب می خواهد و اصلا کاری به این که زمان رعایت شده ندارد وی با کنش داستان کار دارد. خط اتفاق افتادن وقایع دیگر ۱ و ۲ و۳ را دنبال نمی کند و می تواند ۲و ۳ و ۱ باشد.
چگونگی انتخاب مسیر وقایع یک انتخاب هنری و تکنیکی یک نویسنده است.

بسیاری داستان را به هفت بخش و یا هفت پله تقسیم می کنند. که در هر بخش بر مبنای فورم درامای مورد نظر نویسنده این هفت پله داستان پر می شود. ( در آینده به این نوع ساختار ها بیشتر خواهیم پرداخت و انواع آنرا از نزدیک به جراحی خواهیم نشست.
پس یک داستان می تواند بیشتر از سه قسمت شود مثلا پنج ۲ هفت … یازده و یا بیشتر باشد. ولی دارای نقشه راه است که در هر بخش چه ملاتی باید ریخته شود. در مورد مدل های مختلف ساختاری هفت پله ای در آینده به آن باز خواهیم پرداخت.

نظریاتی وجود دارد که معتقد هستند که اگر از نظر ساختار و محتوا تمامی داستان های دنیا را طبقه بندی بکنیم ما فقط حدود ۳۸ نوع فورم های مختلف داستانی داریم. و هر چیزی که نوشته شود از نظر فورم قبلا نوشته شده است و جیز جدیدی نیست ولی واریانت جدیدی است که در هر صورت نویسنده وی تنها خود وی است و بی همتا است. این که همه چیز قبلا گفته شده نظریه جدیدی نیست. فراموش نکنیم که این تفکر در مذاهب غالب نیز از قدیم وجود داشته است.
اما نویسندگانی چون کریستوفر بوکر و رابرت مک کی هر کدام هفت پلات و یا فورم داستانی مختلف ارائه می کنند. ما در اینجا مهمترین پلات های داستانی از نظر کریستوفر بوکر مطرح می کنیم چون وی از اولین کسی بود که به سخن گفتن از گونه های مشخص پلات پرداخت.

هفت پلات اصلی در داستان از نظر گریستوفر بوکر بعد از سی سال کار بر روی ساختار داستان ها.

۱ـ پیروژی بر موجودی افسانه ای٬ که دارای قدرتی فرا بشری است که جهان را در خطر نابودی قرار داده است. قهرمان داستان بعد از مصائب زیاد و نبرد های سهمگین در پایان به پیروژی می رسد و برای تشکر یا به ثروت بسیار و یا به پادشاهی و فرماندهی و یا با زیباترین دخترانی که به وی اهدا می شود ازدواج می کند.

۲ـ ماموریت. وظیفه ای بسیار مهم که باید آنرا به انجام برساند. به دنیائی ناشناخته سفر می کند و چه سختی ها که نمی کشد و دوستانی پیدا می کند که به وی کمک می کنند در پایان کار ماموریت را بعد از نبرد ها و کشمکش های بسیار با موفقیت به پایان می رساند.

۳ـ کمدی:‌ قهرمان در دنیائی ناهمگون زندگی می کند که دینامیک نیست تکه تکه است. همین ناهمگون بودن نویسنده را جزئیات این ناهمگونی می کشاند و با عنصر خنده و مزاح برخورد این دنیای ناهمگون را در ارزش ها و زاویه نگاهها نشان می دهد. از پس این برخورد ها و خنده ها و موقعیت های مسخره حقیقت های دیگری پدیدار و جایگزین می شوند که این جهان ناهمگون را با خنده و شوخی به همدیگر رسانده و در پایان همگون می کند.

۴- فقر و ثروت:‌ قهرمان داستان در فقر شدیدی زندگی می کند و در دنیائی که هیچ اتفاق مهمی نمی افتد. با پیش آمدن یک واقعه به ناگهان توسط نیروئی ناشناخته بسیار ثروتمند می شود. و در پر قو زندگی می کند تا یک روز همه چیز را همانطور به دست آورده از دست می دهد. اما این بار وی کارکتر اول داستان را ندارد و عوض شده است. حالا وی با اتکا به نیروی خود باید به هدف برسد. در این سفر همیارانی را می یابد و یا چیزهائی که بعد ها در پیروزی بر سایه به وی کمک کرده و بعد از پشت سر گذاشتن چندین خوان به دنیای نورمال خود دوباره می رسد.

۵ـ سفری ماجراجویانه و برگشت از سفر:‌ یک جوان خام بی تجربه به ناگهان بر اثر یک جادو و یا شکلی غیر طبیعی به جهانی دیگر وارد می شود. در نخست مانند بهشتی عجیب و غریب و هیجان انگیز است. اما در کنار آن اژدهائی و یا ماری و یا هیولائی که نماینده زشتی و پلیدی است وی را تهدید می کند. او باید موانعی را پشت سر بگذارد تا در پایان کار درست در لحظاتی که دیگر دارد دیر می شود به جهان خود برگردد.

۶ـ تراژدی:‌ فردی با امید و نیروی فراون به سوی آینده لبخند می زند. بعد از مدتی مشکلات فراونی وی را در رسیدن به هدف تهدید می کند. امید گم می شود و همه چیز در حال سیاه شدن است. وی یکی از بزرگترین نورم های اخلاقی را زیر پا می گذارد و گناه بزرگی را مرتکب می شود. سایه ای در داستان به وی نزدیک شده و وی را تهدید می کند. وی هنوز نمی فهمد که گناه کرده است. وی درک نمی کند که این سایه برای نشان دادن گناهان وی به سوی او آمده است. در پایان کار این سایه فرد را به گناهان خود رهنمون می شود و فهرمان می فهمد که چه گناهی کرده است. از اعدام و پاره پاره کرده تا تبعید و زندان امثال آن به پایان می رسد.

۷ـ تولدی دوباره:‌ کسی با ثروت بسیار ٬ اقتدار فراوان و در اوج قدرت همه چیز را به یکباره و بدور از انتظار از دست می دهد. مانند کسی که طلسم شده باشد. سایه لازم نیست که چیزی بیرونی باشد و یا چیزی بیمارگونه و حتی لازم نیست که مانند تراژدی قهرمان گناهی کرده باشد که گرفتار آین وضعیت شده باشد. در پلات ۷ خیلی از وقایع می تواند تصادفی باشد. از همین رو پلات ۱ و پلات هفت در از بین بدن هیولا شباهت هائی با هم دارند. قهرمان بلاهای بسیاری زیادی به سرش می آید و سر انجام کار به ناگهان همه چیز را دوباره به دست می آورد. و یا اگر قهرمان مرده باشد دوباره به زندگی بر می گردد و یا اگر این کار نشود در مراسمی باشکوه ار وی یاد می کنند و لی مرگ و داستان با شکلی مثبت به پایان می رسد.
مراجع :
۱ـ ویکی پدیا The Seven Basic Plots
Story: Robert McKee Substance, Structure, Style and the Principles of Screenwriting 2005-2
The Anatomy of Story: John Truby, 22 Steps to Becoming a Master Storyteller 2009 -3
4- 2010-2014 Dag Larsen scientific articles and papers